Grand Paris

(Son Güncelleme: 03.03.2024) 1 Ocak 2016 Paris için çok önemli bir tarih. Çünkü bu tarihten itibaren Paris artık Grand Paris oldu. Peki Grand Paris ne demek? Sadece bir isim değişikliği mi yoksa gerçekten değişen bir şeyler mi var, varsa bu değişiklikler neler? Bu yazıda sizlere Grand Paris hakkında merak ettiğiniz ne varsa bildiklerim çerçevesinde aktarmaya çalışacağım.

“Merak ettiğiniz” diyorum ama çoğu insanın bu konudan haberi bile yok; hatta Parislilerin bile 🙂 Oysa ben Grand Paris projesini ilk öğrendiğim andan, hayata geçtiği zaman dilimine kadar hep yakından takip ettim, çünkü şehirlerin bu tür yönetimsel ve haritasal değişimleri beni çok heyecanlandırır hep.

Daha önce Périphérique Nedir? ve Arrondissement Nedir? yazılarımda ve hatta Paris’te Bir Hafta kitabımda da belirttiğim gibi Paris aslında düşündüğümüz kadar büyük bir şehir değil. Gözümüzde canlanması açısından Paris’in harita üzerinde Beşiktaş’la Üsküdar’ın birleşimi kadar bir alanı kapladığını düşünebiliriz. Şehri ikiye bölen Seine Nehri‘ni de Boğaziçi gibi düşünürsek tamamdır. Paris hepi topu bu kadar alana kurulu 100 kilometre kareden biraz büyük bir şehir işte. “Şehir-di” demek daha doğru olacak çünkü 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle Paris artık büyüdü ve Grand Paris oldu. Grand Paris Grand Paris deyip duruyorum ama bunun nasıl okunduğu konusu yine eğlenceli. Bir Türk olarak elbette Grand Paris diyeceğiz ama Fransızcasıyla söylemeye kalkarsak “Gran Pari” hatta ve hatta biraz daha zorlarsak “Gğğan Pağği” dememiz gerekiyor 🙂

Fransa’da idari yönetim şekillenmesi bir tuhaf. Tuhaf demeyelim de, tam bizim anladığımız gibi değil diyelim. Ülke önce, ana idari yönetim bölümleri olan “Regionélara bölünmüş durumda. Region’u eyalet gibi düşünebiliriz, işin bu kısmı kolay… Departmanlar ise region’ların alt bölümlerini oluşturuyor. Bu departman konusu biraz karışık; bana göre ilden büyük, eyaletten küçük yapılanmalar olan departmanlar “ville“lerden oluşuyor. İlk bakışta ville (vil) Türkçede “şehir-kent” anlamına gelse de bence tam olarak öyle değil. Türkiye’de şehirden küçük, ilçeden büyük idari yapılanmalar gibi algılıyorum ben ki bunlardan Fransa’da yüzlerce var. Örneğin Paris, Bordeaux, Nice, Lyon gibi büyük şehirler ville’ken; Courbevoie, Enghien Les Bains, Maisons Laffitte, Provins gibi, bana göre ilçe kıvamındaki yerler de ville olarak geçiyor.

Paris’in konumu ise çok farklı. Region olarak Île de France‘ın içinde yer alan Paris hem departman hem de ville. O yüzden kafa karıştırıyor. Bu da yetmezmiş gibi şimdi Grand Paris projesinin hayata geçirilmesiyle birlikte çevresindeki üç departmanı (Hauts de Seine, Seine Saint Denis ve Val de Marne) içine alacak şekilde büyümüş oluyor.

Yeni haritanın nasıl şekilleneceği, bu büyümeden hangi “ville”lerin etkileneceği uzun bir tartışma konusu oldu. Grand Paris özel bir departman gibi işlev görürken, yönetim alt gruplanması ville’lere bölünmeden önce 12 tane “territoire (terituvar ya da teğğituağğ)”a bölüştürülmüş. T1, T2, T3…..T12 olarak geçen yeni yapılanmaya göre, örneğin halen Paris olarak geçen yer T1, La Défense‘ın olduğu bölüm T4, Charles de Gaulle Havaalanı‘nın olduğu yer T7, Orly Havaalanı‘nın olduğu bölümse T12 olarak kodlanmış.

Her bir “territoire” alt grup olarak “ville”lerden ya da bir başka deyişle “commune (komün)”lerden oluşuyor. Bu durumda Paris’i çevreleyen 3 departman da aşamalı olarak ortadan kalkacak ve buralardaki komünler Grand Paris’e bağlı olacak. İşin idare meclisi yapılanmasını ise anlamam mümkün değil 🙂

Bu değişiklikten sonra bizim gibi metropol insanları için çok bir şey değişmeyecek aslında. Çünkü bize göre zaten La Défense Paris’te, Charles de Gaulle Havaalanı ve Orly Havaalanı da Paris’te. Finans merkezi, havaalanı olmayan şehir mi olur canım? 🙂 Laf aramızda bugüne kadar resmi yönetim yapısı göz önüne alındığında, Paris’te ne finans merkezi ne de havaalanı vardı, bu saydıklarımızın hepsi Paris dışında başka departmanlarda, yani başka “ville”lerdeydi 🙂 Nihayet Fransızlar da “aklın yolu bir deyip” şehrin yönetim haritasını genişletmeye karar verdiler. 1 Ocak 2016’dan itibaren hayata geçirilen ama tam anlamıyla yerleşmesi birkaç yıl alacak bu projeyle Paris artık “La Metropole du Grand Paris” olarak bildiğimiz anlamda bir dünya metropolü olabilecek.

Zaten projenin en önemli amaçlarından biri de bu. Bir yandan Paris’e, dünya metropolü olarak var olma konusunda sürdürülebilirlik kazandırma çabası, bir yandan da idari yönetimin elden geçirilerek çağın gereklerine uygun hale getirilmesi.

Arrondissement ile ilgili yazımı okuyanlar bilirler, “Gerçek Paris neresidir?” sorusuna yanıt vermek her zaman için tartışma konusudur. Paris’in 20 arrondissement’ı içinde oturanlar periferik dışını asla Paris saymazlar. Oysa ben buna hep gülerim. Çünkü 19. yüzyılda Paris sadece 12 arrondissement’dan oluşuyordu ve rakam sıralaması günümüzdeki gibi değildi. Yani o zamanlardaki ilk 12 arrondissement’ın dışındaki yeni arrondissement’ları, bu mantıkta Paris saymamamız gerekir. O zamanki 12 arrondissement dışında kalan Villette, Passy ve hatta Montmartre gibi yerleri Paris saymadığımızı düşünsenize… Çünkü tıpkı bugünkü gibi o zaman da şehrin yönetim alanı genişletilmiş ve civardaki bölgeler Paris’e dahil edilmişti. Hatta işi abartacak olursak, Roma dönemi Paris’i sadece günümüzdeki Cité Adası üzerindeydi, bu durumda Cité Adası‘nın dışında oturanları Parisli saymamamız gerekiyor 🙂 Gerçi o zamanlar Paris’in adı Lutèce Arenası yazımda da belirttiğim gibi Paris değil Lutece‘ti, o da ayrı bir konu… 

Demem o ki Paris artık Grand Paris oldu ve yüzölçümü olarak tam 7 kat büyüdü! Tabii sadece harita üzerinde oynamalar yaparak olmuyor bu işler. Başta toplu taşıma olmak üzere şehrin büyümesinin yaratacağı etkileri planlayarak pek çok proje de hayata geçiriliyor. Bunun en başında gelen ve en çok anılan toplu taşıma projesi ise Grand Paris Express.

Grand Paris Express için, Grand Paris’i çepeçevre dolaşacak bir metro projesi diyebiliriz ama böyle düşünmek yine de yetersiz kalır. Bir yandan Grand Paris’i bir halka gibi saracak raylı sistem ağı kurulması planlanırken bir yandan bunun da dışına taşan raylı sistem hatları oluşturuluyor. Hatta en çok anılan projelerden biri, 14 numaralı mevcut metro hattının kuzeyde Charles de Gaulle Havalimanı‘na, güneyde ise Orly Havalimanı‘na kadar uzatılması. Yani bu proje tamamlandığında iki havaalanı arasında tek bir raylı sistemle ulaşım da sağlanmış olacak. Ayrıca şu an için Gare Saint Lazare‘da başlayan/biten RER-E hattının La Défense‘tan geçip batıya doğru uzatma ve Mante La Jolie‘ye ulaşması projesinin inşaatı sürüyor. Yani aşamalı olarak gerçekleşecek bu toplu taşıma projesinde 2030’a kadar Grand Paris çepeçevre raylı sistem ile kuşatılmış olacak ve Paris Metrosu ağı toplamda 300 kilometreyi bulmuş olacak. Tabii mevcut RER hatlarının ve istasyonlarının da yenilenmesi proje kapsamında gerçekleşecek. Bu da Paris’te ev kiralamak ya da ev satın almak konusunda kararlarımızı belirleyici bir unsur olacak haliyle.

Evet 1 Ocak 2016 itibariyle Paris artık büyüdü ve Grand Paris oldu. Böyle tarihi olaylara tanıklık etmek beni hep heyecanlandırır. Tıpkı 19. yüzyılda Paris’e yeni arrondissement‘lar eklenmesi gibi Paris’e yeni komünler eklenmiş oldu. Bundan böyle adı Grand Paris olarak anılacak olsa da inanıyorum ki Grand Paris olarak anılan her bölgeler çok geçmeden kısaca Paris olarak anılır olacak. Gerçi benim gibi metropol insanları için tüm buralar zaten Paris ama en azından yönetimsel olarak da Paris olacak. Tabii bu dediklerim bir çırpıda olmayacak; koskoca Fransız bürokrasisinin yeni sisteme geçmesi epey bir zaman alacak.

Özetle durum budur. Grand Paris’in ne olduğunu artık siz de benim kadar biliyorsunuz. Eğer bildiğiniz daha fazla bir bilgi varsa ve bizlerle paylaşırsanız elbette çok mutlu oluruz.

Mutlu ve güzel yarınlara…

Web Adresi: metropolegrandparis.fr/

İlgili Yazılar:

• Arrondissement Nedir?
• Periferik Nedir?