(Son Güncelleme: 03.03.2024) ÖNEMLİ NOT: Paris’teki muhteşem kütüphane Bibliothèque Nationale de France – Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası’nın bir kısmı yakın zaman önce müzeye dönüştürüldü. Eskiden herkese açık olmayan yapının bir bölümü müze olarak gezilebiliyor ancak ben henüz müzeyi ziyaret etme şansı yakalayamadım ve bu bilgi çok yeni olduğu için henüz internette de ayrıntılı bilgi yok. O nedenle güncel bilgiyi yazının sonundaki resmi web sayfasından almanızı rica ederim. Şimdilik bu yazıyı eski haliyle koruyacağım, müzeyi gezdikten ya da hakkında daha çok bilgi paylaşıldıktan sonra içeriği güncelleyeceğim. Buranın nasıl bir mekan olduğunu görmek açısından fotoğraflar, en azından şimdilik fikir verecektir. Şu an güncel olmayan aşağıdaki yazıyı okumanızsa tamamen tercihinize kalmış. Teşekkürler.
Burası Paris’in kalbinde, 2. arrondissement‘da, sizi daha önce bolca gezip dolaştırdığım, Palais Royal‘in hemen kuzeyinde, Paris’in en güzel pasajlarından üçünün (Choiseul Pasajı, Colbert Pasajı, Vivienne Pasajı) sıra sıra dizildiği, Rue des Petits Champs üzerinde müthiş bir hazine.
Fransızcada Bibliothèque Nationale de France – Site Richelieu olarak geçen bu yapı, Fransa Ulusal Kütüphanelerinin en prestijli yeri. O muhteşem okuma salonlarının fotoğraflarını ilk gördüğümden beri burayı gezip dolaşmak istemişimdir ama bir türlü kısmet olmamıştı. Hatta internette kütüphanenin yerini araştırıp bulduğumda edindiğim bilgilere inanamamıştım, çünkü o muhteşem salonun, önünden sık sık geçtiğim bu yapının içinde olduğuna bir türlü ikna olamıyordum 🙂
Dışarıdan bakıldığında alelade bir Paris binasına benzeyen Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası’nın içerisinde böylesine zengin mimari, tarihi ve kültürel bir şölen sunabileceğini tahmin etmiyordum. Alelade dedimse Paris koşulları için söylüyorum, yoksa bina elbette ki kırmızı tuğlaları ve taş işçiliği ile son derece özel bir yapı ama görmeye alışık olduğumuz görkemini dışarıdan fark etmek mümkün olmuyor.
Temelleri 15. yüzyıla dayanan Fransız kütüphaneciliği tarih içinde pek çok aşamadan geçtikten sonra 1720’den itibaren bu binada hizmet vermeye başlamış. Daha önce kraliyet kütüphanesi olan yapı Fransız Devrimi ile birlikte “halkın malı” olarak cumhuriyet kütüphanesine dönüşmüş.
Tabii beni en çok ilgilendiren kısmı, kapak fotoğrafında gördüğünüz muhteşem okuma salonunu dünya gözüyle görmekti. Ne yazık ki Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası elinizi kolunuzu sallayarak girebileceğiniz bir yer değil. Buraya sadece özel araştırmalar yapmak için, özel mülakatlardan geçip üye olduktan sonra girebiliyorsunuz ya da güzel haber: Yılda bir kez Journées du Patrimoine – Kültürel Miras Günleri kapsamında gezmeniz de mümkün.
Ben Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası’nı iki kez gezme şansı yakaladım. İlki Eylül 2015’deki, ikincisi 2019’daki Journées du Patrimoine – Kültürel Miras Günleri etkinlikleri kapsamında mümkün oldu. İlk gidişimde Oval Salon’u, ikinci gidişimde diğer büyük salonu görme fırsatı yakalayabildiğim için kendimi şanslı sayıyorum.
45 metre uzunluğunda, 34 metre genişliğinde ve 18 metre yüksekliğindeki bu muhteşem okuma salonunda insan bir ömür geçirebilirmiş gibi hissediyor. Çepeçevre etrafınızı saran kitaplar, oval tavanın yuvarlak camlarından gelen ışık, Fransız kütüphanelerinin karakteristik yeşil cam başlıklı okuma lambaları, ortamdaki kitap ve tarih kokusu insanı alıp başka diyarlara götürüyor.
İşin tek üzücü kısmı, yukarıda da dediğim gibi Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası’na herhangi biri olarak kitap okumaya gelemiyor oluşunuz. Mutlaka bir mülakattan geçip yapacağınız araştırmanın konusuna göre 3 günlük, 10 günlük ya da yıllık üyelik almanız gerekiyor. Dolayısıyla üye olmadan içeri giremiyorsunuz. O yüzden benim bu binayı bu şekilde gezmem, sizin de bu gezide bana eşlik etmeniz hepimiz için büyük bir şans. Ama siz üye olup burada araştırma yapabilecek şanslı kişilerden olmak isterseniz o zaman yazının sonundaki linkten bilgi almanız mümkün.
Ben “o oval salon bu binanın neresine sığıyor acaba?” diye düşünürken bir de gördüm ki meğerse kütüphane kompleksinde gezip görülecek çok daha fazla salon bulunuyormuş. Salle Labrouste olarak geçen diğer büyük okuma salonu da en az benim sevdiğim Oval Salon kadar etkileyici.
Merdivenlerden üst kata çıkıp kırmızı salona girdiğimde tavan süslemelerine çarpıldığımı söylemeliyim. Sonradan fark ettim ki duvarlar da kırmızı kumaş kaplıydı aslında ama korumaya almak için günümüzde kırmızı panolarla kapatılmışlar. Bu salondaki raflarda Türkçe “Mevlana Müzesi Yazmalar Kataloğu“nun 4 cildine rastlamak o kadar hoşuma gitti ki.
Kırmızı salondan geçeceğiniz toplantı salonu da küçük ama bir o kadar etkileyici. Beyaz üzerine altın varakla işlenmiş dekorasyonu ile kendimi Yıldız Sarayı’nda gibi hissedebilirsiniz. Paris’te yaşadığım on yıllık dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemindeki mimari ve dekorasyon anlayışının hangi etki ile geliştiğini daha bir iyi anlar oldum. Artık bu gözle, İstanbul’daki Osmanlı dönemi yapılarını farklı bir gözle inceliyorum.
Bir diğer salon da tarihi haritaların bulunduğu bölüm. Burada birbirinden ilginç pek çok harita ziyaretçilerin ilgisine sunulmuş. Normalde depolarda durup araştırma yapacak olanlar için bu salona getirilen haritalardan örnekler Journées du Patrimoine – Kültürel Miras Günleri için gelen ziyaretçilere gösterilmek amacıyla sergileniyor. Bizim şansımıza, bir gidişimizde Uzak Doğu haritaları vardı, bir sonraki gidişimizdeyse Mozart’ın el yazması partisyonunu görme şansı yakaladık. Ve bu kütüphanede daha neler neler, ne orijinal eserler var…
İtiraf etmek gerekirse benim de pek çok Türk öğrencisi gibi benim de kütüphaneye gitme alışkanlığım yoktu. Gerçi çocukken Koşuyolu’na gelen “gezici kütüphane otobüsü”ne girip içerinin büyülü ışığında kendime kitap seçmeyi çok severdim ama onun dışında kütüphaneye gidip araştırma yapmak için özel çaba harcadığımı hatırlamıyorum. Bizde dönem ödevleri -ne yazık ki- evdeki ansiklopedilere bakılarak yapılırdı; oysa Fransa’da öğrenciler için kütüphaneye gitmek yaşamın bir parçası.
Benim kütüphaneye adım atmak için üniversite günlerimi beklemem gerektiğini şu an bu yazıyı yazarken fark ediyorum. Birkaç kez Taksim’deki Atatürk Kitaplığı’na gidip araştırma yapmışlığım var, eh bolca da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi’nde oturup çalışmışımdır; bir de master için Ankara’dayken Milli Kütüphane’ye gidip geldiğimi hatırlıyorum ama itiraf etmek gerekirse okumayı bu kadar çok seven biri olmama rağmen kütüphaneler hiç yaşamımın bir parçası olmadı ve sanıyorum çoğumuz için de durum böyle. İşte bu yüzden kaybediyor olabiliriz…
Her neyse, haritaların olduğu bölümde beni en çok etkileyen şeylerden biri, salonun son kısmında bulunan gökyüzü küresiydi. Burada, günümüzde astrolojinin popülizmi yüzünden anlam kayması yaşayan, aslında gökyüzündeki yıldızların dizilişinin çağrıştırdığı şekillere göre isimlendirilen yıldız kümelerinin son derece estetik bir küresi ile karşılaşmak çok hoş bir duygu.
Böyle böyle Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası gezimizin sonuna geldik. Gerçi gezip dolaşacak daha pek çok salon vardı ama kütüphane birkaç yıl sürecek bir restorasyon çalışmasında olduğundan her gittiğinizde her yeri göremiyorsunuz. Ben de iki gezimde topladığım görüntülerden aşağıdaki videoyu hazırladım. Restorasyon çalışması bitince kütüphanenin bir bölümü müze olarak açılacak; o zaman gittiğimde bu yazıyı ve fotoğrafları da güncellerim elbette.
Günümüzde bu kütüphanede pek çok ülkeden el yazmaları, haritalar, para, madalyon ve fotoğraf koleksiyonu gibi son derece zengin bir hazine bulunuyor. Bu nedenle Fransa’nın en önemli kütüphanesi olmanın yanı sıra dünyanın da en özel kütüphaneleri arasında yer alıyor. 1995 yılında ise 13. arrondissement‘daki meşhur François Mitterand Fransa Ulusal Kütüphanesi‘nin açılmasıyla ana arşiv oraya taşınmış, buradaysa tarihi değeri büyük eserler saklanmaya devam ediliyor.
Dediğim gibi eğer araştırma yapmak için üyelik hakkınız yoksa ya da yılda bir kez Fransa Ulusal Kütüphanesi Richelieu Binası’nı gezme şansı yakalayamayacaksanız, büyük olasılıkla kapısından gelip geçeceksiniz bu binanın ama artık içeride nasıl bir hazinenin yattığını biliyorsunuz. Üstelik yolunuzun üzerindeki Choiseul Pasajı, Colbert Pasajı ve Vivienne Pasajı gibi birbirinden güzel yerleri gezmeniz gerektiğinin farkındasınız. Tabii hemen yakınınızda Zaferler Meydanı – Place des Victoires var. Hemen güneyinizdeki Palais Royal‘i ve kuzey batınızdaki Opéra Garnier‘yi daha saymadım bile…
Paris kültürel ve tarihi bir şenlik. Doya doya yaşamanız dileğiyle.
Keyifli geziler, keyifli keşifler…
Web Adresi: bnf.fr
2 Comments
Merhaba Ahmet,
Eşimle beraber 1 hafta önce Parise taşındık. Blog yazılarınızı yeni okumaya başladım, gördüğüm kadarıyla bir çok paylaşımcının aksine ciddi manada faydalı bilgiler içeren ve hayat kolaylaştıran bir blog yazmaktasınız. Emekleriniz için teşekkür etmek istedim.
Sağlıklı günler dilerim.
Merhabalar,
Öncelikle hoş geldiniz.
Umarım Paris’te çok güzel günler geçirirsiniz.
Değerli yorumunuz için de ayrıca teşekkür ederim.
Her şeyin gönlünüzce olması dileğiyle.
Selamlar, sevgiler.