Les Frigos

(Son Güncelleme: 03.03.2024) Paris’te sürprizler bitmiyor, her köşede karşımıza ilginç bir yer çıkıveriyor. Bu yazıda, Paris’e ilk yerleştiğim yıl, yani 2012’de keşfettiğim, Ocak 2017’de ise bu blog yazısı için yeniden ziyaret ederek bir kere de sizin için dolaştığım çok çok değişik bir yerden, Les Frigos’dan söz etmek istiyorum. Büyük ihtimalle böyle bir yeri hayatınızda hiç görmemişsinizdir, Paris’te böyle bir yer olabileceği de hiç aklınıza gelmemiştir diye düşünüyorum…

Fotoğraflara bakınca buranın terk edilmiş bir bina gibi duruyor ama hayır. Burası Paris Belediyesi‘nin sanatçılara tahsis ettiği atölyeler kompleksi; bu anlamda bir sanat üretim merkezi. Burada 200 civarında sanatçı eserlerini üretiyor, böylesine ilham verici bir ortamda çalışmalarını sürdürüyorlar. Paris Belediyesi bu anlamda sanatçılara büyük destek veriyor. Gerçi bildiğim kadarıyla sanatçılar buraya belli bir kira ödüyorlar ama Paris’te kiraların ne kadar yüksek olduğunu hesaba katacak olursak böylesine volümlü alanlar için ödenen rakamların çok düşük olduğunu tahmin ediyorum. Peki Les Frigos adı nereden geliyor?

Les Frigos (le frigo ya da le fğigo) Türkçedeki soğuk hava deposu anlamında da kullanılan “frigo” demek. Yani burası 1921 yılında soğuk hava deposu olarak inşa edilmiş ve vaktiyle, Fransa’nın TCDD’si diyebileceğimiz SNCF’e aitmiş. 1971 yılında Les Halles olarak geçen hal binası şehir merkezinden Rungis’ye taşınınca da bu soğuk hava deposu işlevini yitirmiş, bazen evsizlerin bazen de sanatçıların mekanı olmuş. 2003 yılında mülkiyeti Paris Belediyesi‘ne geçtikten sonra da burası pek çok alandaki sanatçılara tahsis edilen bir “sanat üretim merkezi” olarak işlev kazanmış.

Yine bu yazıdaki fotoğraflara bakarak buranın sadece street art sanatçılarının mekanı diye düşünmeyin. Bu binada street art sanatçıları yanı sıra yayıncılar, heykeltraşlar, tiyatro ve müzik grupları gibi birbirinden değişik branşlarda pek çok sanatçı çalışmalarını sürdürüyor. Bu anlamda sanat disiplinleri arası etkileşim de tek bir çatı altında gerçekleşmiş oluyor. Ne diyelim ki, sanata ve sanatçıya verilen değer işte.

Beni burayla ilk kez 2012 yılında Fransızca-Türkçe exchange arkadaşım Roger tanıştırmıştı. O zaman Fransızcam başlangıç seviyesindeydi ve Roger bana Paris’te ilginç bir yer öğretmek adına buraya götürdüğünde nereye geldiğimizi anlayamamış, kapıdan gizlice girip içeriyi görünce oldukça ürkmüştüm 😀 Zaten dediklerini de tam anlamıyor, “hı, hı” deyip geçiştiriyordum 🙂 Buranın bunca enteresan görüntüsüne rağmen aslında turistik bir tur parkuru olmadığını yine de anlamıştım. Çünkü -normalde- içeri öyle elinizi kolunuzu sallayarak giremiyorsunuz…

Frigo’ya ikinci gidişimse Ocak 2017’de şair-yazar-gazeteci-küratör arkadaşım sevgili Cüneyt Ayral‘la oldu. Ben Les Frigos’dan haberi olup olmadığını kendisine sorduğumda elbette ki biliyordu, çünkü street art onun özel ilgi alanlarından biri. İçeri girmenin sorun olabileceğini söylediğimdeyse öyle bir şey olmadığını, rahatlıkla girebileceğimizi, zaten burada atölyesi olan sanatçı bir arkadaşı olduğunu da söyleyince takıldım peşine ve atlayıp gittik 13. arrondissement‘daki Les Frigos binasına.

Frigo’ya toplu taşıma ile gitmek için M14 metrosu ya da RER-C‘nin Bibliothèque François Mitterrand istasyonunda inmeniz yeterli. Köşedeki Decathlon binasının karşı sokağından aşağı doğru biraz yürüdüğünüzde sağ tarafta karşınıza çıkıyor Les Frigos. Yokuş aşağı yürüyüşünüze devam edin ve alt köşeden sağa dönüp biraz daha yürüdükten sonra bahçeye girin. Ana kapıya ulaştığınızda, eğer kapı kapalıysa sağdaki gri düğmeye basın, kapı açılacaktır. Bizim karşımıza kimse çıkıp bir şey sormadı, ben de burayı ikinci kez rahat rahat gezmiş oldum. Bence siz de şansınızı deneyin. Özellikle Bibliothèque Nationale de France – François Mitterrand‘ı ya da karşı kıyıdaki Bercy Parkı‘nı görmeye geldiyseniz bu tarafa da bir geçip bakın derim.

Ana kapıdan girince sağ tarafa dönün ve koridoru takip edin. Az ileride sağda bir kapı daha var, orayı bulabilirseniz binanın üst katlarına tırmanan merdivene ve asansöre ulaşıyorsunuz. Asansör sadece kartı olanlar tarafından kullanabiliyor ama buraya kadar girebildiyseniz yukarıya merdivenlerden yürüyerek tırmanmak serbest 🙂 Duvarların haline bakıp ürkütücü bir yerde olduğunuzu düşünmeyin, gayet güvenli ve huzurlu bir şekilde yukarı çıkın. Açık bulduğunuz kapılardan içeri girin, labirent gibi koridorlarda kaybolun. Ne kadar yukarı çıkıp ne kadar kapıdan geçebilirseniz kârdır. Siz gittiğinizde bu fotoğraflardaki resimlerin büyük bölümü değişmiş olabilir; malum street art kültürü. Binayı dolaştıktan sonra bahçede de bir tur atmak da hoş olabilir, benden söylemesi…

Burası eskiden bir soğuk hava deposu olduğu için bazı kapıların kocaman ve kapkalın olması epey dikkat çekiyor. Bu kapıların ardında sanatçılar eserlerini üretmekte olduğu için burayı turistik bir yer olarak değil de bir sanat evini gezmenin adabıyla dolaşmanızı öneriyorum. Her kapıdan girin dedimse de kimseyi rahatsız etmemeye de özen gösterin lütfen. Gerçi burası yılda bir kez, ilkbahar aylarında kapılarını tamamen halka açıyormuş. Dilerseniz yazının sonundaki resmi web sayfası linkinden bu etkinliği de takip edebilirsiniz. Bu atölyelerin içine elinizi kolunuzu sallayarak dolaşıp sanatçılarla tanışmak da ilginç olabilir çünkü.

Özetle Les Frigos hakkında bunları söyleyebilirim. Nasıl, başta söylediğim kadar ilginç bir yer değil mi sizce de? Size tanıttığım Paris’ten çok daha farklı bir yer Les Frigos ama izbe görüntüsüne rağmen çok nitelikli bir sanat merkezi işte. Diyorum ya Paris’te neler neler var…

Sanatla kalın,

Keyifli geziler, keyifli keşifler.

Web Adresi: les-frigos.fr

Adres: 19 Rue des Frigos, 75013 Paris

İlgili Yazı:

• Paris ve Street Art

Civarda Neler Var?

• Bibliotheque Nationale de France (BnF) – François Mitterrand
• Passerelle Simone de Beauvoire
• Bercy Parkı – Parc de Bercy
• Bercy Village
• Josephine Baker Yüzme Havuzu