Marie Antoinette’in Hapsedildiği Yer: Conciergerie

Yapının tarihi 13. yüzyıla uzanıyor. Fransa kralı Philippe Auguste‘ün kraliyet sarayı olarak kullanmaya başladığı Conciergerie’nin adı ise kralın üst düzey hizmetlilerinden birinin ünvanı olan Le Concierge’den geliyor.

Burası bir müze ve özellikle Bir Haftalık Paris Turu için gelenlerin gezmesini önerebileceğim bir yer. M4 metro hattının Cité istasyonunda inerek ulaşabileceğiniz Conciergerie, istasyondan çıkınca, meydanın tam karşısında göreceğiniz süslü Palais de la Justice – Adalet Sarayı’nın sağında bulunuyor.

Müze 1 Mayıs ve 25 Aralık tarihleri hariç yılın her günü 09:30-18:00 saatleri arasında gezilebiliyor. Güncel fiyat bilgileri ve diğer detaylar için yazının sonundaki resmi web sayfası linkine bakabilirsiniz.

Girişte güvenlik kontrolünden sonra merdivenden inerken ilk büyük salonla karşılaşıyorsunuz. Bilet gişeleri hemen solda bulunuyor. Daha önceden biletiniz varsa, online bilet aldıysanız, sıraya girmeden bilet kontrolünden geçiyorsunuz ve artık Gens d’Arms olarak anılan bu dev salonun dev sütunları arasında özgürsünüz. Evet, Gends d’Arms “jandarm” olarak okunuyor ve silahlı adamlar yani bizdeki jandarma kelimesinin kaynağını oluşturuyor.

Bu büyük salonun en arka tarafındaki basamaklardan çıktığınızda sağda La Salle des Gardes yani Korumalar Salonu bulunuyor. “Conciergerie acaba bu kadar bir yer mi?” diye düşünürken, ortadaki museum shop‘tan geçip parkurumuza devam ediyoruz ve burayı geçtikten sonra sağa dönersek bir zamanlar Marie Antoinette’in hapis yattığı hücresine ulaşıyoruz.

Marie Antoinette’in hücresi, gezimizin ilerleyen bölümlerinde göreceğimiz diğer hapishane odalarına göre oldukça lüks. Zaten müzedeki bilgilendirme panolarında, o zamanlar varlıklı kişilerin özel odalarda kalabildiğine dair bilgi de yer alıyor. Yani adaletsizlik ve eşitliksizlik hapishanede bile karşımıza çıkıyor. Belki bir tek ölüm insanı eşitliyordur? Onu da sonra göreceğiz; görünce ayırdına varabilecek miyiz, o da ayrı bir konu… Ama yeri gelmişken şu konuya bir açıklık getirelim: O dönem yaşanan açlık konusunda halkın yiyecek ekmek bulamadığının kendisine söylenmesi üzerine  “ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler” dediği söylenen Marie Antoinette aslında “S’ils n’ont pas de pain, qu’ils mangent de la brioche !” yani “Ekmekleri yoksa brioche yesinler” demiş; hadi biz bunu “Ekmek  bulamıyorlarsa brioche yesinler” şeklinde kabul edelim… Evet, bildiğiniz gibi brioche da bir tür Fransız ekmeği…

Marie Antoinette’in hücresini gördükten sonra geri dönüp asıl gezimize başlıyoruz. Karşımıza hapishane olarak kullanılan döneme ait canlandırmalar, mankenler ve maketler çıkıyor bu bölümde. Sonra yukarı çıkıyoruz merdivenlerden ve karşımıza çıkan salonda Fransız Devrimi sonrasında giyotine gönderilen 2780 kişinin adı yer alıyor; insanın tüyleri diken diken oluyor.

Aslında Fransız Devrimi’ni çok daha iyi öğrenmek gerek. Olayı sadece krala karşı ayaklanan halk olarak görmemek gerektiğini Fransa’da yaşamaya başladıktan sonra fark etmiştim. Hele ki iktidar yetkisinin bu devrim sayesinde kralın elinden alınıp halkın eline geçmediğini de yine Paris’te yaşadığım süre boyunca çok daha iyi anladım. Bir şeyler değişmiş, büyük bir devrim olmuş, çok canlar yanmış ama olayın perde arkası ve olayların gelişme biçimi gördüğümüzden, bildiğimizden çok daha derin bir konu.

Neyse, biz burada turistik bir gezi yapıyoruz. Bir dönem çok acı olayların yaşandığı bu hapishaneyi şimdi turistik kayıtsızlıkla dolaşıyoruz… Hayat ne kadar enteresan. Conciergerie’de karşınıza birdenbire, Fransız Devrimi sırasında kullanılmış bir giyotin bıçağı çıkıyor ve siz de bunu “bunun fotoğrafını Pariste.Net’e koymam gerek” düşüncesiyle çekmeyi düşünebiliyorsunuz hemen.

Oysa kaç insanın ölümüne neden oldu bu giyotin; o giyotin altında kesilen başlar kaç kişinin canını yaktı daha önce. Yaktı mı yoksa yakmadı mı? Suç ne, ceza ne o halde? Sorular, sorular, sorular…

Geziniz boyunca koridorları takip ederek ilerliyorsunuz, (restorasyon çalışmaları olduğunda rota değişebilmekle birlikte) merdivenler inip merdivenler çıkıyorsunuz. Bir ara Fransız Devrimi’nin önemli isimlerinden Maximilien Robespierre‘in de kaldığı hücreyi görüyorsunuz. Yine bu bölümde Robespierre’in büstlerini de camekan içinde görmek mümkün.

Evet devrimin önemli isimlerinden, devrim sonucu pek çok kişinin öldürülmesine neden olan Robespierre’nin de başını yine Fransız Devrimi yemiş. Robespierre ismi başlı başına bir araştırma konusu; o yüzden hiç girmeyelim; “ah yazık” deyip Conciergerie’nin diğer salonlarına geçelim…

Dediğim gibi Conciergerie’de varlık durumunuza göre kaldığınız hücrelerin konforu da değişiyor. Kimileri penceresiz hücrelerde samanlar üzerinde uyurken, kimileri kendilerine yatacak yatak bulabilmişler. Kimileri ise Marie Antoinette gibi bir tür “özel suit”te konaklamışlar.

“Fransız Devrimi’ni daha iyi öğrenmemiz gerekiyor” derken bir de şunu demek istiyorum: Genelde çoğumuz halkın krala karşı ayaklandığını, sonra halkın yönetimi ele geçirdiğini ve ardından pek çok Fransız soylusunun giyotinle idam edildiğini düşünürüz. Bu hikayenin büyük kısmı doğrudur ama bu süreç sanıldığı kadar kısa sürmemiş, uzun bir sürece yayılmış. Kaldı ki tüm soylular da idam edilmemiş; ki günümüzde tek tük de olsa hâlâ soylular ortalıkta görünebiliyor.

Devrimin 14 Temmuz 1789’da olduğunu hepimiz biliyoruz ama Marie Antoinette’in giyotinle idamı 16 Ekim 1793’te gerçekleşmiş. Aradan geçen bu sürede neler olup bittiğiyse uzun bir tarih araştırması konusu…

Conciergerie gezimizin ilerleyen bölümlerinde binanın şapel olarak kullanılan bir kısmına ulaşıyoruz, buradan içeri girdiğinizde de harika bir vitray karşılıyor sizi. Sonrasında da arka avludan geçiyorsunuz ve ulaştığınız kapıdan  geçince Marie Antoinette’in hücresinin bulunduğu giriş bölümüne geri dönüyorsunuz.

Conciergerie’den çıkmak için tekrar museum shop‘ın içinden geçiyoruz ve büyük salona geri dönüyoruz. Sol tarafta yukarı çıkan ama geçişin mümkün olmadığı enteresan bir döner merdiven var. Bir merdiven de tam karşı uçta, o da orta çağdan kalma ama işlevini çoktan yitirmiş.

Yine bu salonda yürürken sütunlara baktığınızda -dikkat ederseniz- bir tanesinin üzerinde “inondation 28 Janvier 1910″ yazısı göreceksiniz. Bu yazıdan bir tane de Korumalar Salonu’nda görmüştük. Seine Nehri sularının yükselmesi sonucu 28 Ocak 1910’da gerçekleşen su baskınında su seviyesi çizgi ile işaretlenmiş bölüme kadar yükselmiş, o günün anısına bu yazılar sütunlara işlenmiş.

Gezinizin sonunda çıkış kapısından çıkıp sola dönerseniz tam köşede Paris’in en eski meydan saati olan Horloge du Palais de la Cité‘yi göreceksiniz. Köprüden karşıya yürürseniz Châtelet‘ye geçersiniz. Eğer çıkış kapısından sağa dönerseniz de bu kez, Palais de la Justice – Adalet Sarayı ve hemen onun yanında, muhteşem vitrayları nedeniyle mutlaka gezmenizi önereceğim Sainte-Chapelle bulunuyor. Düz devam ederseniz de Saint Michel‘e ulaşıyorsunuz.

Seine Nehri’nin ortasındaki bu adada kalmayı tercih ederseniz de zaten en önce görmeniz gereken yer Notre-Dame Katedrali olacaktır. Ayrıca Marché aux Fleurs – Çiçek Pazarı‘nı da atlamamanızı öneririm. Tüm detaylar Île de la Cité – Cité Adası yazısında. Tam karşıdaki nefis yürüyüş parkuru Parc Rives de Seine de mutlaka bir yürünmeli sanki?

Keyifli geziler, keyifli keşifler…

Web Adresi: paris-conciergerie.fr

Adres: 2 Boulevard du Palais, 75001 Paris