(Son Güncelleme: 03.03.2024) Bu blogda Paris’te gezilecek yerler kadar pek çok tarihi yapıyı sizlere tanıtmaktan büyük mutluluk duyuyorum ama bu yazımızda biraz çizgi dışına çıkacağız. Aslında konsept olarak yine özel bir yerden bahsedeceğim ama bu kez sizlerle dolaşmak istediğim yapı çağdaş bir mimari eser. Tabii sadece mimari özellikleri değil, anlam ve önemi bakımından da çok değerli yapılardan birinin koridorlarında dolaşacağız hep birlikte. Evet dünyanın en büyük ve en çağdaş kütüphanelerinden biri olan Fransa Ulusal Kütüphanesi – Bibliothèque Nationalde de France – François Mitterrand binasındayız.
Fransa’da pek çok kütüphane var elbette ama iki tanesinin önemi hepsinden fazla. Bunlardan ilki olan, Paris’teki Fransa Ulusal Kütüphanesi – Richelieu Binası‘nı daha önce yazmış, Fransa’da kütüphaneciliğin başlaması ve gelişmesi konularına orada değinmiştim. Ve tabii o kütüphanenin aynı zamanda nasıl muhteşem bir sanat eseri olduğunu da ben gözlerimle görmüştüm, sizler de fotoğraflarla tanıklık etmiştiniz. O yazıda da belirttiğim gibi zaman içinde Richelieu Binası‘nın yetersiz kalması ve çağın gereklerine uygun yeni bir “merkez kütüphane” inşa edilmesi için dönemin Fransa Devlet Başkanı François Mitterrand’ın isteğiyle bu yazıda sizlere tanıtmak istediğim kütüphane kompleksi projesi hayata geçirilmiş. Resmi açılışı 1995 yılında yapılan kütüphane 1996’da halkın kullanımına açılmış ve o günden beri de yoğun olarak kullanılıyor.
13. arrondissement‘da bulunan Bibliothèque Nationale de France (bibliyotek nasyonel de france) kısaca BnF olarak anılıyor. Seine Nehri kıyısında 7,5 hektarlık bir alana kurulu olan kütüphanenin görünen kısmı dört köşede dört açık kitap formunda tasarlanmış ve her bir kulesi 79 metre yüksekliğinde. Asıl arşivse görünmeyen kısımda, dev bir beton blok içinde yerin altında bulunuyor. Projelendirmede Seine Nehri‘nin taşma ihtimaline karşı alınan tedbirler büyük önem kazanmış. Binanın içini gezdikçe ne demek istediğimi daha iyi anlayacaksınız.
Bu yapının mimarisi kadar kitap taşıma sistemi de çok ilginç. Tüm binayı çepeçevre saran, yukarıdaki fotoğraftan küçük bir detayını gördüğünüz özel bir elektro-mekanik sistem sayesinde binanın neresinde olursanız olun -teorik olarak- istediğiniz kitabı incelemek için sipariş edip istediğiniz bölümden teslim alabiliyorsunuz. Bunu BnF François Mitterrand ilk açıldığı zaman duymuştum ve hep merak ediyordum ama kendi gözlerimle görmek için Eylül 2016’nın gelmesini beklemem gerekiyormuş.
Normalde kütüphanenin belirli bölümlerine dışarıdan okuyucu olarak girebiliyorsunuz. Tabii üyelik işlemleriniz yapıldıktan sonra… Günlük ya da yıllık üyelik mümkün. Detayları ve güncel bilgiyi yazının sonundaki resmi web sayfası linkinde bulabilirsiniz. Ama binanın büyük bölümü arşiv ve asıl önemli kısmı da sadece belirli konularda araştırma yapan kişilere ayrılmış. Bunun için özel kartlarınız olması gerekiyor. Benim kütüphaneyi böyle kıyı köşe gezmemse Kültürel Miras Günleri – Journées du Patrimoine etkinliği kapsamında buranın ziyarete açılması sayesinde oldu. Hem kendi merakımdan rehberli tur eşliğinde gezdim, hem de sizler için fotoğraflar çekip bu yazıyı hazırladım.
BnF – François Mitterrand’a gitmek için M14 metrosu ya da RER-C‘nin Bibliothèque François Mitterrand istasyonunda inmeniz yeterli. 1 ya da 4 numaralı çıkıştan çıktığınız zaman dev kütüphane kompleksini karşınızda göreceksiniz. Bulunduğunuz mahalle Paris’in alışık oldunuz geleneksel mimarisinden çok uzakta bir yer. Biraz fazla çağdaş, evet evet oldukça fazla… İnsan sevip sevemeyeceğini şaşırıyor ama Parisliler de yüzyıllardır tarihi binalar arasında yaşamaktan sıkılmış olmalı ama ben bu binaların yüz yıl sonraya kalacağını, kalsa bile turistik açıdan bir değeri olacağını sanmıyorum ya neyse. “Göreceğiz” diyeceğim de göremeyeceğiz 🙂
Kütüphanenin girişi -enteresan bir şekilde- dışarıdan değil; önce binaların olduğu giriş katı görünümündeki terasa ulaşıyorsunuz, buradan da merdivenlerden ortadaki avluya doğru iniyorsunuz. Yani binanın içine iç avludan giriliyor. Ana kapıdan girdikten sonra da “information” bölümünden bilgi alabilirsiniz ama benim gibi Kültürel Miras Günleri – Journées du Patrimoine kapsamında gezecekseniz (yılda bir kez) ayrı bir sırada beklemeniz gerekiyor ve içeriyi rehberli tur eşliğinde geziyorsunuz. Tur haricinde de üyelikle içeri girmeniz mümkün ama bu fotoğraflarda görülen yerlerin çoğu kısmı size kapalı olacaktır.
Biz tur eşliğinde önce doğrudan güney batı kulesinin en üst katına çıkarıldık ve buradan Paris’i seyrettik. Hemen altımızda Seine Nehri, karşı kıyıda Parc de Bercy ve onun yanında da Bercy Village ilk göze çarpanlardı. Nehir üzerindeki yüzme havuzu Joséphine Baker ve Ekonomi Bakanlığı binası da dikkat çekici yapılardan. Zaten Paris’e yukarıdan baktığınızda o kadar da yeşil görünmeyecektir gözünüze, daha çok içinde dolaşırken o yeşillik ve ferahlık duygusunu yaşıyorsunuz.
Oradan doğrudan en alt kata, bahçe katı olan Rez-de-Jardin‘e indik. Burası normalde sadece özel araştırmalar yapan kişilerin girebildiği bölüm. Benim bu katta en çok ilgimi çeken, dijital kayıtların saklandığı kısım oldu. Bize burayı tanıtan kütüphane görevlisi, arşiv oluştururken “ahlaksız” olduklarını, Fransa’da üretilmiş tüm içeriği, eleme yapmaksızın sakladıklarını anlattı. Sonuçta tüm bu içeriğin her bir parçası bir araştırma konusu olabilir, tarihe ışık tutabilir. Bir diğer görevli de kitap taşıma mekanizmasını göstermek için sadece personelin girebildiği arka depo bölümüne götürdü bizi ve bir rüyam daha bu şekilde gerçekleşmiş oldu. Bu mekanizmayı dünya gözüyle gördüm ya, daha ne diyeyim 🙂
Birkaç salon daha gezdikten sonra yine giriş katına çıktık ve oradan itibaren serbest kaldık. Sanıyorum o bölüm genel okuyucuya açık bölüm oluyor. Binanın maketi bu bölümde karşıma çıktı. Mimar Dominique Perrault‘nun bu eseri bizim kafamızdaki Paris hayaline pek uymasa da çağın gereklerini karşılamak adına önemli ve değerli bir yapı haliyle. Gerçi artık iyice elektronik çağın içine yuvarlanıyoruz, kütüphanelere değil dijital arşivlerle dolduruyoruz tüm kitapları ama bilmem yeni basım nesnel kitaplar daha ne kadar varlığını sürdürecek. Hangisi daha güzel, kağıt yapraklar dolusu kitaplar mı yoksa dijital okuma olanakları mı, henüz karar verebilmiş değilim. Onu bunu bilmem ama bir gün bu binanın arşivlerinde Paris’te Bir Hafta kitabımın Fransızcasının bulunması olsun dileğim…
Binanın içinde çeşitli okuma salonları ve kafeteryalar da mevcut. Hatta bu kafeteryalar “öğrenci işi” olduğu için oldukça da hesaplı 🙂 Biz de hevesten oturup orada bir şeyler yedik içtik; Paris koşullarında ucuz geldi açıkçası… Sonrasında da gezimizin sonlarına doğru aşağıda fotoğrafını gördüğünüz dev küreleri gördük. Ben bunların da çağdaş eserler olduğunu sanıyordum ama bu yazıyı hazırlarken yaptığım araştırmalarda öğrendim ki bu iki küre Globes de Coronelli – Coronelli Küreleri olarak geçiyor ve 17. yüzyılda XIV. Louis tarafından Vicenzo Coronelli’ye yaptırılmış! Bir tanesi yer haritasını bir tanesi de gök haritasını gösteriyor. Kralı gök haritası yaptırır, devlet başkanı dünyanın en büyük kütüphanelerinden birini yaptırır; Fransa o yüzden Fransa…
Bu etkileyici detaydan sonra gezimizi bitirip başladığımız yere dönüp dışarı çıkıyoruz. Ondan sonrası Paris’in çağdaş yüzünü keşfetmek olabileceği gibi Passerelle Simone de Beauvoire köprüsünden karşıya geçip Parc de Bercy yürüyüşü yapmak, sonrasında Bercy Village‘da dolaşmak olabilir. Ama her şeyden önce çok farklı bir sanat üretim merkezi olan Les Frigos‘nun da yanıbaşınızda olduğunu söylemeliyim. Ya da canınız nereye istiyorsa oraya gidin; keyif sizin, hayat sizin.
Keyifli geziler, keyifli keşifler…
Web Adresi: bnf.fr
2 Comments
Sanki kapak fotoğrafındaki bulutların altta kalan kısımlarında bir Türkiye şekli oluşmuş gibi. Hayırlara vesile 😀
Hakikaten öyle görünüyor ☺️