Denizcilik Müzesi – Musée de la Marine

Müzeyi gezmek için kapıdan girer girmez sizi -yazının en başında fotoğrafını gördüğünüz- Napolyon’un saltanat kayığı karşılıyor. Gerçi son halini görmedim ama çocukluğumda gezdiğim, Beşiktaş’taki Deniz Müzesi geliyor aklıma. Oradaki saltanat kayıkları da şu an karşınızda duran saltanat kayığı kadar etkileyici. Yanlış hatırlamıyorsam buradaki çok daha büyük. İşin tarihi boyutunu iyi bilemiyorum ama bana Napolyon Osmanlı İmparatorlarına özenmiş gibi geldi biraz…

Palais de Chaillot’nun dev salonlarına konuşlanmış olan müzeyi gezmesi oldukça keyifli. Ferah-feza müze gezmenin tadını çıkarıyorsunuz burada dolaşırken. Salonlar boyunca ilerlerken karşınıza gemicilikte kullanılan heykeller çıkıyor irili ufaklı; her biri birbirinden etkileyici heykeller. Çok eski gemilerin o süslü kıç tarafından dev bir örnek karşılıyor bir sonraki salonda sizi.

Arka taraflara doğru ilerledikçe denizcilikle ilgili tabloların olduğu salonlara ulaşıyorsunuz. Bu tablolar hem müthiş bir sanat koleksiyonu hem de bir bakıma arşiv niteliğinde. İnsan böylesi tablolara bakarken, o dönemlerde “manzara” resimlerinin neden gerekli olduğunu daha bir iyi anlıyor. Yüzyıllar öncesine tarihsel bir yolculuk yapmış oluyor, o zamanın Fransa’sı hakkında fikir sahibi oluyorsunuz.

Özellikle Brest’le ilgili tabloları görünce çok şaşırdığımı itiraf etmeliyim. Fransa’nın pek çok yerini gezdim, gezip de beni kendine hayran bırakmayan pek bir yer yoktur ama üç tane istisna vardır: Bunlardan birincisi Le Havre, ikincisiyse Brest… Fransa’nın bu iki önemli liman kenti de ikinci dünya savaşı sırasında Almanlar tarafından bombalanmış ve savaş sonrası 40’ların o sevimsiz beton mimarisi ile yeniden inşa edildikleri için de benim o çok sevdiğim Fransa’nın dokusuna hiç uymuyorlar.

Ama insan bu tablolara bakınca özellikle Brest’in de vaktiyle ne muhteşem bir şehir olduğunu anlıyor. Dolayısıyla bu salonları gezerken, bir süre Brest’te Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde öğretmenlik yapan dostum Ali’yi andım hep. Çocukcağız bana sürekli olarak, vaktiyle Brest’in ne muhteşem bir şehir olduğunu anlatır dururdu, ben de hep burun kıvırırdım. Tabloları gördükçe Ali’ye hak verdim… Ah bu arada, Fransa’da beni kendine hayran bırakmayan üçüncü şehir, yine bir liman kenti olan Marsilya’dır 😉

Müze’nin en arka salonuna ulaştığınızda aşağı inen bir merdiven görüyorsunuz. Bu merdivenlerden dönemsel sergilerin olduğu alt salona ulaşılıyor. Biz müzeyi gezdiğimiz sırada balıkçılık üzerine bir sergi vardı. Karanlık ve özel ışıklarla aydınlatılmış salonu gezerken Rumelifeneri’nde doğma büyüme balıkçılık yapan, teyzemin eşi Sedat Reis geldi aklıma. Onların da işi büyük emek, büyük özveri gerektiriyor ama böyle müzelerde sergilenecek kadar değerli görülmüyor yapıp ettikleri ülkemizde. İnsanın içi cız ediyor. Oysa ki hiç aşağı kalır değiller… Bu durum ülkenin ve o ülkedeki insanların hayatı algılayış biçimleriyle ilgili sanırım; en çok da öncelikleriyle… Neyse uzun konular bunlar; biz gezimize devam edelim.

Aynı merdivenlerden tekrar yukarı çıktığınızda bu kez sağa dönüp geldiğiniz güzergahın paralelinden gerisin geri yürümeye, burada sıra sıra dizili salonları gezmeye başlıyorsunuz. Karşınıza birbirinden güzel gemi maketleri çıkıyor ve çocukça bir keyif alıyorsunuz. Aynı zamanda gemicilikle ilgili aksesuarlar, gemi bölümlerinden enstantanelerin olduğu küçük odalar yüzünüze hoş bir tebessüm konduruyor.

Fransa’da en çok sevdiğim şeylerden biri de deniz fenerleri. Özellikle Fransa’nın batısında bulunan ve çok güzel bir bölge olan Bretagne’daki deniz fenerleri olağanüstü. Pek çoğunu gezme şansım oldu; özellikle Pointe du Raz‘daki fener unutulmaz. Bu müzede de bu tür fenerlerden örnekler görürüm sanmıştım ama pek yok açıkçası. Sadece yukarıda fotoğrafını gördüğünüz dev bir fenerinin merceği sizi kendine doğru çekiyor, az ama öz, bu eserle yetiniyorsunuz.

Gemi maketlerinin olduğu salon oldukça büyük, burada hangi birini inceleyeceğinizi şaşırıyorsunuz. Gezerken aklıma Rahmi Koç Müzesi geliyor. Orası da ne özel bir yerdir. Sergilenen eserler son derece güzel ve üstelik mekan da bir o kadar güzeldir. Her şeyden önce deniz kenarındadır; vapuru da denizaltıyı da yerinde gezersiniz. Paris gibi denizsiz bir yerde denizle ilgili bir müzeyi gezmek de o yüzden enteresan geldi sanırım… Neyse ki Bastille tarafındaki Port de l’Arsenal var da limanları ve tekneleri özlediğinde insan orada azıcık da olsa özlemini giderebilir 🙂

Gezinin sonunda etkileyici olan bir eserle karşılaşıyorsunuz Musée de la Marine’de… Jules Verne‘in “80 Günde Devr-i Alem” romanından esinlenerek 1990’dan beri düzenlenen, yelkenliyle dünya turu yarışmalarına ithafen yapılmış çok özel bir heykel bekliyor sizi finalde. Heykelin cam formu ve estetiği ayrı bir beğeni konusu ama işin asıl ilginç olan kısmı, bu uzun kayık formundaki heykel sadece tek bir ip ile köşeden tutuluyor ve sanki havada duruyor.

Çevresinde epey bir döndüm dolaştım, gördüklerimi anlamaya çalıştım ama neyin ne olduğunu ancak bu yazıyı hazırlarken internette yaptığım araştırmadan sonra anladım: Amerikalı sanatçı Tom Shannon tarafından yapılan bu cam heykel, manyetik prensibine göre havada duruyor… Gerçekten etkileyici, mutlaka görmenizi öneririm.

Böylece gezimizi tamamlamış oluyoruz; ah unutmadan, bu heykelin biraz ilerisinde de Kristof Kolomb‘un Amerika kıtasını keşfettiği gemi Santa Maria‘nın maketi bulunuyor, onu da atlamayın isterseniz…